ارجاع در چه مواردى لازم است؟
ارجاع در چه مواردى لازم است؟
به همه منابعى كه از آنها استفاده كرده ايد، ارجاع بدهيد. تنها كتاب نيست كه بايد به آن ارجاع داد. براى هر كلمه، فكر يا اطلاعاتى كه از هر منبعى گرفته ايد بايد ارجاع تهيه كنيد.
ارجاع در اين موارد ضرورى است:
· كتاب ها و مجله هاى علمى
· روزنامه ها و مجله هاى عادى
· جزوه ها يا بروشورها
· فيلم هاى سينمايى يا مستند، برنامه هاى تلويزيونى
· سايت هاى اينترنتى و ساير منابع كامپيوتري
· نامه يا ايميل افراد
· مصاحبه هايمان با اشخاص
· سخنرانى هاى استادان در سركلاس (قبلاً با آنها در ميان بگذاريد).
ارجاع در اين موارد لازم نيست:
وقتى مشاهدات و آزمايش هاى خود را نقل مى كنيد
(مثلاً گزارش يك بازديد يا اردوى دانشجويى) · وقتى از تجربه هاى شخصى
خود را نقل مى كنيد (مثلاً از خاطرات خود مى نويسيد) · وقتى كه نظرات و افكار
و نتيجه گيرى خود را مى نويسيد · وقتى تحليل و ارزيابى
خود را مى نويسيد. · وقتى در نوشته خود به
واقعيت هايى اشاره مى كنيد كه همه يا اكثر مخاطبان آن را مى دانند، مثل رويدادهاى
تكان ها، اشخاص، و امور معروف (هرگاه در اين موارد شك داريد با استاد خود مشورت
كنيد). چگونه مطالب ديگران را در نوشته
خود وارد كنيم! علاوه بردانستن قواعد
ارجاع به منابع و اينكه در چه مواردى ارجاع لازم است، لازم است روش صحيح تركيب
مطالب ديگران را در نوشتة خود بدانيم. اطلاع از روش صحيح نقل قول مستقيم و
غيرمستقيم و شيوة خلاصه كردن كلام و افكار ديگران مى تواند ما را از ارتكاب به
سرقت علمى باز دارد. نقل قول مستقيم بازنويسى دقيق كلام
شفاهى يا كتبى ديگران نقل قول مستقيم است، وقتى مى خواهيم عين كلام كسى را در
نوشته خود نقل كنيم. بايد: 1- آن را بين دو گيومه
( « » ) بياوريم و بلافاصله منبع را ذكر كنيم. 2- حتى هنگامى كه يك عبارت
يا يك كلمه خاص و مهم را از كسى يا منبعى نقل مى كنيم. آن را در گيومه بياوريم. 3- حتماً صفحه و كل
دقيق مطلب نقل شده را ذكر كنيم. نقل قول غيرمستقيم و خلاصه كردن هنگامى كه اطلاعات و مطالب منبعى را در نوشته خود
تركيب مى كنيم و آن را با كلام خودمان بنويسيم، نقل قول غير مستقيم كرده ايم . خلاصه
يانقل قول غيرمستقيم بايد به قلم ما باشد و از كلمات و جمله هاى خود براى بيان
مطالب ديگران استفاده كنيم. به دنبال آن نيز بايد به منبع اصلى ارجاع دهيم. به ياد
داشته باشيم كه فقط تغيير دادن يك يا دو كلمه نقل قول غيرمستقيم نيست؛ بلكه بايد
مطلبى را كه خوانده ايم خوب جذب و فهم كنيم و سپس آن را با استفاده از كلمات و
عبارات خود بيان كنيم. خلاصه كردن بازگويى
فشرده و به هم پيوسته نكات اصلى اطلاعات يا مطالب يك منبع است. نقل قول غيرمستقيم،
بازنويسى يا بازگويى يك قطعه كوچك از يك متن است كه طى آن معناى اصلى به صورت
ديگرى بيان مى شود. چرا نوشتن با استفاده از كلمات و عبارات
خودمان مهم است؟ بيان
اطلاعات و افكار ديگران (با خلاصه سازى و يا نقل قول غيرمستقيم) نشان مى دهد كه ما
مطلب را درك، جذب و تفسير كرده ايم. اين كار همچنين توان ما را براى بيان نظرات و
افكار خودمان افزايش مى دهد و نوعى ورزش فكرى است. اگر نوشته شما كپى بردارى از
آثار ديگران باشد، اين دو توانمندى در شما تقويت نمى شود. به علاوه بابت آن امتياز
نمى گيريد، سهل است، جريمه نيز مى شويد! هنگام آوردن نقل قول
مستقيم يا غيرمستقيم بهتر است ابتدا نام نويسنده را ذكر كنيد. به اين كار
"ارجاع پرقوت" مى گويند. مثلاً مى نويسيم "به گفته محمد معين"
و نقل قول مستقيم يا غيرمستقيم را به دنبال آن مى آوريم. يادداشت بردارى صحيح را ياد بگيريم! در بسيارى موارد سرقت
علمى دانشجويان غيرعمدى و ناشى از يادداشت بردارى كلمه به كلمه از منبع و سپس ذكر
آن در نوشته شان است. براى جلوگيرى از اين اشتباه، لازم است يادداشت بردارى صحيح
را بياموزيم. به نحوى كه همه جا معلوم باشد چه چيزى را نقل قول مستقيم، و چه چيزى
را نقل قول غيرمستقيم و خلاصه، و چه چيزى را با استفاده از فكر و اطلاعات خود
نوشته ايم. براى يادداشت بردارى صحيح نيز شيوه هاى چندى وجود دارد. يك شيوه مطمئن
براى تهيه كتابشناسى حين كار و برگه هاى يادداشت بردارى همشكل
و هم اندازه با ذكر نوع يادداشت (نقل قول مستقيم، نقل قول غيرمستقيم،
خلاصه) برروى هر يك از يادداشت هايمان است. در
پايان، يك كتاب را كه در آن روش ارجاع دادن وتهيه كتابشناسى حين كار و
يادداشت بردارى تشريح شده است، معرفى مي كنيم: حري، عباس (1381) آيين نگارش علمي.
ويرايش 2. تهران: هيأت امناى كتابخانه هاى عمومي. (فصل هاي 4 و 5 به
ترتيب در مورد تهيه كتابشناسى حين كار و يادداشت بردارى، و فصل 8 در مورد نحوة
ارجاع دادن است).
علی جباری دکتری مدیریت آموزشی